ZABYTKOWA ARCHITEKTURA
Klasztor karmelitanek bosych znajduje się w tej części miasta, która przynależy do pomnika historii „Przemyśl – zespół staromiejski”. Budynki klasztorne wraz z kościołem zostały włączone do rejestru zabytków w 1986 roku.
Garść historii
W latach 1899-1900, z datków zebranych w czasie kwesty, wybudowano klasztor wraz z przylegającym do niego kościołem. Autorem projektu był p. Michał Zajączkowski, architekt przemyski. Początkowo to on kierował budową. Nadzorem i doborem wykonawców zajął się z ramienia ówczesnej przełożonej m. Anny od Jezusa, ks. Józef Wiejowski, kanclerz kurii biskupiej. Po śmierci p. Zajączkowskiego w 1900 roku, kierownictwo przejął architekt ze Lwowa, Stanisław Majerski. Prace budowlane prowadzili Ludwik i Maksymilian Jabłońscy z Sieniawy, a ślusarskie firma Jana Żytka z Przemyśla.
Najbardziej zabytkową częścią naszego klasztoru jest neogotycki kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej poświęcony w 1900 roku przez św. Józefa Sebastiana Pelczara. Konsekracji kościoła dokonał 24 października 1926 roku bp Anatol Nowak.
W latach 1902-1912 pracownia Ferdynanda Majerskiego stopniowo wykonywała wyposażenie wnętrza. Ołtarz główny, dwa ołtarze boczne: Matki Bożej Szkaplerznej i Dzieciątka Jezus oraz trzeci: ołtarz św. Teresy od Dzieciątka Jezus przy chórze muzycznym wykonane zostały z polichromowanego na ciemny brąz drewna, ze snycerskimi elementami złoconymi. Oprócz tego wykonano chór, ambonę, ławki, cztery figury do ołtarza głównego: św. Jana od Krzyża, św. Eliasza, św. Jana Chrzciciela i św. Teresy od Jezusa oraz figury aniołów przy bocznych ołtarzach.
Organy z 1910 roku są dziełem organmistrza ze Lwowa Rudolfa Hasse. Jak czytamy w naszej kronice: „organy zostały wykonane bez zarzutu według wszelkich wymogów najnowszej techniki organmistrzowskiej, system pneumatyczny zastosowany do wszystkich głosów, a te dobrane umiejętnie i stosownie do rozmiaru organu i kościoła”. W dniu poświęcenia instrumentu, „wobec zaproszonych rzeczoznawców odbyła się pierwsza próba, która wypadła dla organu bardzo pochlebnie. Wskutek tego wszyscy członkowie komisji wyrażali pochwałę i zupełne uznanie wykonawcy organu p. Hassemu. Księża mówili, że nasz organ to istne cacko.”
Polichromię kościoła wykonał w 1902 roku p. Tadeusz Popiel, przyjaciel ks. Wiejowskiego. Artysta przy okazji prac w archikatedrze przemyskiej obiecał wymalować siostrom kościół za darmo. Postawił jednak warunek, że zrobi to według swojego projektu. Pan Popiel pokrył polichromią całe wnętrze świątyni z charakterystyczną dla epoki Młodej Polski bujnością barw i dekoracyjnością. Kościół jest więc ozdobiony polnymi kwiatami, które wraz z ornamentami bardziej abstrakcyjnymi tworzą na ścianach prawdziwy ogród. Przywołując obraz znanych, wspaniałych polichromii – choćby stworzonych przez Stanisława Wyspiańskiego – pomysł nie był pionierski ani przełomowy. Wykonany w kościele karmelitańskim idealnie wpisał się za to w fakt, że słowo karmel oznacza ogród. Wpatrując się w dzieło p. Popiela można mieć poczucie bycia częścią biblijnego poematu Pieśni nad Pieśniami…
Według przekazów z kroniki klasztornej, w centralnej części kompozycji w prezbiterium Maryja wniebowzięta przybrała twarz żony artysty, a anioły mają twarze jego dzieci. Również ks. Wiejowski został uwieczniony wśród postaci adorujących Maryję, użyczając twarzy mężczyźnie w białej szacie, na skraju kompozycji z prawej strony malowidła.
Całość polichromii została w latach 2018-2023 odnowiona dzięki dofinansowaniu ze środków Funduszu Kościelnego i Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. I etap prac został wykonany przez zespół konserwatorski pod kierunkiem p. Małgorzaty Dawidiuk, II etap wykonał zespół konserwatorski p. Pawła Dyczewskiego ze szkoły toruńskiej.
